Το αμάλγαμα είναι το γνωστό σε όλους μεταλλικό σφράγισμα ή το μαύρο σφράγισμα όπως αλλιώς το αποκαλούν οι ασθενείς. Μία συχνή ερώτηση είναι αν οι εμφράξεις αμαλγάματος είναι βλαβερές για τον οργανισμό καθώς πολύ έχουν ακούσει ή διαβάσει κάπου ότι περιέχουν υδράργυρο. Η πραγματικότητα είναι πως δεν έχει αποδειχθεί ότι το αμάλγαμα είναι βλαβερό για τους ανθρώπους όταν αυτό χρησιμοποιείται ως εμφρακτικό υλικό. Ο κίνδυνος αφορά κυρίως στο περιβάλλον όταν αυτό αφαιρείται από το στόμα και μέσω του αποχετευτικού συστήματος καταλήγει σε αυτό.

Τα σύγχρονα οδοντιατρικά μηχανήματα είναι εξοπλισμένα με παγίδες αμαλγάματος για να συγκεντρώνεται και να μην περνάει στο αποχετευτικό σύστημα. Είναι πάντως γεγονός ότι το αμάλγαμα είναι ένα πολύ καλό εμφρακτικό υλικό που δε μπορεί να καταργηθεί τελείως γιατί εξυπηρετεί κάποιες ανάγκες. Η χρήση του έχει πάντως περιοριστεί και αυτό οφείλεται κυρίως στην κακή αισθητική του σε σχέση με τα λευκά σφραγίσματα.

Λέγοντας αισθητική οδοντιατρική εννοούμε όλες εκείνες τις εργασίες που έχουν ως στόχο τη βελτιώση της εμφάνισης του χαμόγελου του ασθενούς με τη χρήση ειδικών τεχνικών και ειδικών υλικών. Αποδίδουν ένα αισθητικό αποτέλεσμα καλύτερο από αυτό που θεωρητικά θα είχαμε αν χρησιμοποιούσαμε τα συνήθη υλικά της καθημερινής οδοντιατρικής πράξης. Βέβαια με την πάροδο των ετών η αισθητική οδοντιατρική γίνεται όλο και πιο προσιτή και σε ασθενείς αλλά και σε οδοντιάτρους. Έτσι και αλλιώς η εποχή μας, αλλά και η οδοντιατρική επιστήμη προϋποθέτει την αισθητική αποκατάσταση μετά από οποιαδήποτε εργασία. Οι τεχνικές απλοποιούνται καθώς τα υλικά βελτιώνονται και πολλές φορές είναι δυνατό να δοθεί λύση σε κάποιο πρόβλημα ακόμα και σε μία συνεδρία. Σε αρκετές περιπτώσεις πάντως χρειάζεται και η συμμετοχή κάποιου οδοντοτεχνικού εργαστηρίου, οπότε η θεραπεία επιμηκύνεται. Στη δεύτερη περίπτωση οι εργασίες είναι πιο ποιοτικές αλλά και περισσότερο κοστοβόρες. Πρέπει να αναφερθεί ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι αισθητικές αποκαταστάσεις αποτελούν καθημερινότητα πλέον στην οδοντιατρική.

Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κάποιο δίλλημα. Κάθε υλικό έχει τις δικές του ιδιότητες και υπάρχουν περιπτώσεις όπου είναι σαφές ποιο από τα δύο υλικά πρέπει να χρησιμοποιηθεί. Είναι γεγονός όμως ότι στην αισθητική υπερτερεί το λευκό σφράγισμα ή αλλιώς η σύνθετη ρητίνη όπως λέγεται και στις μηχανικές ιδιότητες υπερτερούν τα μεταλλικά. Με την εξέλιξη όμως της τεχνολογίας των υλικών και οι σύνθετες ρητίνες παρουσιάζουν όλο και καλύτερες μηχανικές ιδιότητες. Ουσιαστικά η χρήση των μεταλλικών σφραγισμάτων σήμερα περιορίζεται σε εκείνες τις περιπτώσεις όπου η χρήση των σύνθετών ρητινών είναι δύσκολη ή αδύνατη (δύσπρόσιτες θέσεις στο στόμα χωρίς ικανοποιητικό έλεγχο της υγρασίας κλπ). Σε όλες τις υπόλοιπες το υλικό που επιλέγεται είναι η σύνθετη ρητίνη.

Είναι ίσως η πιο συχνή ερώτηση που ακούει ένας οδοντίατρος. Η πιο συχνή απάντηση είναι κάθε έξι μήνες. Το διάστημα αυτό βέβαια είναι ο γενικός κανόνας και ένα χρονικό διάστημα στο οποίο είναι δυνατή η πρόληψη ανεπιθύμητων καταστάσεων πριν προκύψουν εκτεταμμένες βλάβες Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί κάποιος ασθενής να χρειάζεται πιο συχνή η πιο αραιή παρακολούθηση. Αυτό θα το κρίνει ο θεράπων ιατρός ανάλογα με τις ανάγκες,το επίπεδο της στοματικής υγειάς αλλά και τη στοματικής υγιεινής κάθε ασθενή. Μία στοματική κοιλότητα με πλήρη και φυσικό φραγμό και καλή στοματική υγιεινή έχει σαφώς λιγότερες αναγκες από ασθενείς που φέρουν προσθετικές εργασίες έχουν κάνει πολλές εμφράξεις και δεν είναι και τόσο συνεπείς με τη στοματική τους υγιεινή. Σημαντικό είναι επίσης να αναφερθεί ότι στο στοματογναθικό σύστημα ανήκουν και μαλακοί ιστοί όπως η γλώσσα καθώς και τα οστά των γνάθων και ότι υπάρχουν και παθήσεις που τα προσβάλλουν. Συνεπώς στον οδοντιάτρο πάμε όχι μόνο για να κάνουμε σφράγισμα αλλά για να ελέγξει το σύνολο των ανατομικών δομών που ανήκουν στο σύστημα αυτό.

Ο καθαρισμός ή αλλιώς αποτρύγωση (αφαίρεση της τρυγίας, τρυγία είναι η πέτρα) είναι ίσως η πιο συχνή και η πιο ευχάριστη οδοντιατρική πράξη. Στην πραγματικότητα ή πέτρα για να αφαιρεθεί από τις οδοντιατρικές επιφάνειες απαιτείται η άσκηση κάποιας δύναμης γιατί είναι στερεά προσκολλημένη σε αυτές. Σήμερα χρησιμοποιείται κυρίως η συσκευή των υπερήχων, όπως λέγεται, για την αφάιρεση της τρυγίας. Επίσης είναι δυνατή και η χρήση ξέστρων χειρός. Τα εργαλεία αυτά προκαλούν μία μικρή φθορά στην επιφάνεια της αδαμαντίνης, η οποία όμως θεωρείται μικρής σημασίας σε σχέση με το θεραπευτικό αποτέλεσμα. Είναι σαφώς προτιμότερο και μεγαλύτερης σημασίας να απομακρυνθεί η τρυγία και η μικροβιακή πλάκα, που είναι υπεύθυνες για τις φλεγμονώδεις νόσους του περιοδοντίου. Προέχει,δηλαδή, η αποκατάσταση της στοματικής υγείας του ασθενούς και μάλιστα όταν οι παρενέργειες της θεραπείας είναι μικρής έντασης και μάλλον ανεπαίσθητες.

Οι θήκες ή στεφάνες όπως λέγονται είναι εξατομικευμένες κατασκευές που φτιάχνονται σε οδοντοτεχνικά έργαστήρια αφού πρώτα έχει γίνει η προεργασία στο στόμα από τον οδοντιάτρο και έχει παρθεί αποτύπωμα. Τα υλικά κατασκευής τους είναι μέταλλο και πορσελάνη και σήμερα κατασκευάζονται κυρίως μεταλλοκεραμικές στεφάνες που έχουν έναν εσωτερικό πυρήνα από μέταλλο ενώ εξωτερικά υπάρχει πορσελάνη ,η οποία ικανοποιεί και τις αισθητικές απαιτήσεις. Η άλλη επιλογή έιναι οι ολοκεραμικές στεφάνες οι οποίες κατασκευάζονται εξολοκλήρου από κεραμικά υλικά (πορσελάνη). Οι δεύτερες έχουν σαφώς καλύτερη αισθητική αλλά η χρήση τους δεν επεκτείνεται σε όλες τις περιπτώσεις και κυρίως τοποθετούνται σε περιοχές όπου οι αισθητικές απαιτήσεις είναι υψηλές. Οι συνηθέστερες περιπτώσεις όπου χρειάζεται να τοποθετηθεί κάποια στεφάνη είναι:

• όταν υπάρχει εκτεταμμένη έλλειψη οδοντικής ουσίας
• σοβαρό αισθητικό πρόβλημα που οφείλεται σε κακό σχήμα ή και χρώμα ενός δοντιού
• μετακινήσεις δοντιών όπως στροφές
• δόντια με ενδοδοντική θεραπεία.

Αν και κατά βάση εξυπηρετούν τις ίδιες ανάγκες, οι ολοκεραμικές και οι μεταλλοκεραμικές αποκαταστάσεις , οι ολοκεραμικές αποκαταστάσεις (στεφάνες,όψεις και γέφυρες) έχουν πολύ καλύτερη αισθητική. Στις πρόσθιες περιοχές όπου η ανάγκη για αισθητική είναι σαφώς μεγαλύτερη είναι σχεδόν επιβεβλημένο σήμερα η αποκατάσταση να γίνεται με ολοκεραμικά υλικά.

Η διαφορά των ολοκεραμικών με τις μεταλλοκεραμικές αποκαταστάσεις είναι ότι στις μεταλλοκεραμικές αποκαταστάσεις το εσωτερικό τους, ο πυρήνας τους θα μπορούσαμε να πούμε είναι μεταλλικός και το εξωτερικό τους από κεραμικό υλικό (πορσελάνη) αυτό έχει ώς αποτέλεσμα η αισθητική τους να είναι περιορισμένων δυνατοτήτων γιατί δεν μπορούν να αποδοθούν πολλές από τις φυσικές ιδιότητες της αδαμαντίνης. Στον αντίποδα οι ολοκεραμικές αποκαταστάσεις δεν έχουν μεταλλικό πυρήνα αλλά πυρήνα από κεραμικό υλικό. Αυτό τους δίνει τη δυνατότητα μα μπορούν να μιμηθούν με μεγαλύτερη επιτυχία πολλές από τις φυσικές ιδιότητες των δοντιών.

Η απάντηση εδώ δίνεται κατά κύριο λόγω από τον αριθμό των δοντιών που πρόκειται να αποκατασταθούν και από τις ανάγκες του εκάστοτε ασθενή. Όσο πιο πολλά δόντια λείπουν τόσο πιο μεγάλη η ανάγκη για εκτεταμμένες αποκαταστάσεις. Σήμερα που υπάρχει η δυνατότητα του εμφυτεύματος που μπορεί πλέον με τις κατάλληλες τεχνικές να τοποθετηθεί σχεδόν παντού υπάρχουν λύσεις για όλους τους ασθενείς όσο δόντια και να λείπουν κάτι που δεν ήταν εφικτό στο παρελθόν. Έτσι οι ασθενείς μπορούν να αποφύγουν τις κινητές οδοντοστοιχίες που στερούνται της σταθερότητας και της κομψότητας των ακίνητων εργασιών. Σημαντικοί παράγοντες επιλογής του σχεδίου θεραπείας είναι και η διάθεση του ασθενόύς, η γενική του υγεία, η ηλικία του καθώς και η οικονομική του κατάσταση.Αφού ο ασθενής ενημερωθεί για τα υπέρ και τα κατά της κάθε λύσης θα αποφασιστεί πια λύση είναι η καταλληλότερη για τον ασθενή.

Ουλίτιδα είναι η φλεγμονή των ούλων .Οφείλεται στην οδοντική μικροβιακή πλάκα και χαρακτηρίζεται είτε από αυτόματες αιμορραγίες των ούλων ή από αιμορραγίες που προκαλούνται από κάποιο μηχανικό ερέθισμα (μάσημα σκληρής τροφής ή κατά το βουρτσισμα). Είναι το σύμπτωμα που συχνά οδηγεί τον ασθενή στον οδοντίατρο προς εύρεση θεραπείας. 'Αλλα συμπτώματα είναι η ερυθρότητα και η διόγκωση των ούλων.

Η θεραπεία της ουλίτιδας μπορεί να χαρακτηριστεί σχετικά απλή σε σχέση με αυτήν της περιοδοντίτιδας. Ο οδοντίατρος εστιάζει στην αφαίρεση της πλάκας από τις οδοντικές επιφάνειες, την ουλοδοντική σχισμή καθώς και από τα μεσοδόντια διαστήματα. Η διαδικασία αυτή δεν είναι ιδιαίτερα επώδυνη (εξαρτάται σαφώς από τη βαρύτητα της φλεγμονής και από την ιδιοσυγρασία του ασθενή) και δεν απαιτούνται πολλές συνεδρίες. Η επιτυχία της θεραπείας είναι άμεση συνάρτηση του βαθμό συμμόρφωσης του ασθενή και της διαθεσής του να συνεργαστεί. Μετά την επέμβαση του θεράποντα ο ασθενής πρέπει να ακολουθήσει της οδηγίες στοματικής υγιεινής που θα του δοθούν. Στόχος είναι η απομάκρυνση της μικροβιάκης πλάκας αλλιώς η εκ νέου άθροιση της θα οδηγήσει σε υποτροπή και επανεμφάνιση της ουλίτιδας.

Η περιοδοντίτιδα είναι φλεγμονώδης νόσος των περιοδοντικών ιστών. Προκαλεί καταστροφή του οστού που στηρίζει το δόντι και μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια δοντιών. Με απλά λόγια, τα δόντια πέφτουν γιατί δεν υπάρχει πλέον το οστό που τα στηρίζει. Οφείλεται και αυτή όπως και η ουλίτιδα κυρίως στη μικροβιακή πλάκα αλλά περιπλέκεται και από καταστάσεις γενικής υγείας που μπορει να επηρεάσουν την αμυντική ικανότητα του ασθενή (όπως ο σακχαρώδης διαβήτης).

Χαρακτηριστικό εύρημα της περιοδοντικής νόσου είναι ο θύλακος. Πρόκειται για τη βάθυνση της ουλοδοντικής σχισμής. Τα ούλα αποκολλώνται από το δόντι λόγω της φλεγμονής και η ουλοδοντική σχισμή βαθαίνει δημιουργώντας προϋποθέσεις για να εγκλωβιστούν εκεί περισσότερα υπολείμματα τροφών και μικρόβια. Πρόκειται για μία σοβαρή νόσο που όπως αναφέρθηκε οδηγεί σε απώλεια δοντιών αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.

Η θεραπεία της περιοδοντίτιδας ανάλογα πάντα με τη σοβαρότητά της και την εκτασή είναι αρκετά πιο επεμβατική και μακροχρόνια από αυτή της ουλίτιδας. Είναι πιο επώδυνη και απαιτείται τοπική αναισθησία σε κάποιες περιπτώσεις. Η φιλοσοφία είναι η ίδια με τη θεραπεία της ουλίτιδας. Απομάκρυνση της μικροβιακής πλάκας και εξάλειψη των συνθηκών που ευνοούν την κατακράτηση αυτής. Επειδή όμως η βλάβη είναι σαφώς πιο εκτεταμμένη και η παθογόνος δύναμη των μικροβίων μεγαλύτερη είναι ανάλογη και η ένταση της θεραπείας. Μπορεί να είναι συντηρητική, ριζική απόξεση όπως λέγεται ή και χειρουργική. Σε πολλές περιπτώσεις ο ασθενής παραπεμπεται σε εξειδικευμένο οδοντίατρο , τον περιοδοντολόγο. Η συνεργασία του ασθενή και στη θεραπεία αλλά και στη διατηρηση του αποτελέσματος είναι κεφαλαίωδους σημασίας.

Η κακοσμία του στόματος είναι ένα πρόβλημα που απασχολεί τον άνθρωπο από τους αρχαίους χρόνους και δεν είναι ένα πρόβλημα της σύγχρονης κοινωνίας. Προκαλείται από τα θειώδη αέρια που παράγονται από το μεταβολισμό της μικροβιακής χλωρίδας του στόματος. Αν αυξηθεί η μεταβολική δραστηριότητα των μικροβίων είτε λόγω άυξησης του αριθμού τους είτε λόγω αύξησης της παθογονικοτητάς τους τότε παρατηρείται και κακοσμία του στόματος. Οι πιο συχνές καταστασεις που προκαλούν κακοσμία είναι η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα. Επίσης και η γλώσσα λόγω της ανατομίας της αποτελεί θέση που ευνοεί την κατακράτηση μικροβίων και τροφών οποτε είναι πιθανό η κακοσμία να προέρχεται και απο εκεί σε άτομα που δεν πάσχουν από κάποιο άλλο νόσημα. Σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση ότι τα χαλασμένα δόντια ευθύνονται για την κακοσμία στην πραγματικότητα δεν είναι η κύρια αιτία του προβλήματος.

Οι όψεις πορσελάνης ανήκουν στην κατηγορία των ολοκεραμικών αποκαταστάσεων. Η αισθητική τους είναι πολύ καλή και το μεγάλο τους πλεονέκτημα είναι ότι η αποκοπή της οδοντικής ουσίας για την κατασκευή και τοποθέτηση τους είναι η λιγότερη δυνατή.

Η τοποθέτηση τους περιορίζεται στις πρόσθιες περιοχές και χρησιμοποιούνται κυρίως σε περιπτώσεις όπου το σχήμα ή και το χρώμα του δοντιού είναι τέτοιο που προκαλεί αισθητικό πρόβλημα. Πρόκειται για λεπτές σε πάχος κατασκευές που υποκαθιστούν την αδαμαντίνη του δοντιού, η οποία βέβαια αφαιρείται προκειμένου να τοποθετηθεί η όψη.

Με την τεχνική αυτή μπορούν να βελτιωθούν και μικρά ορθοδοντικά προβλήματα που δημιουργούν πρόβλημα στο χαμόγελο σε πολυ λιγότερο χρόνο από ότι με την ορθοδοντική θεραπεία. Καλό θα ήταν βέβαια να συνυπάρχει και κάποιο πρόβλημα σχήματος, χρώματος ή μεγέθους διοτί σε δόντια με καλό σχήμα και καλή αδαμαντίνη η προτεινόμενη θεραπεία είναι σαφώς η ορθοδοντική.